Η διάγνωση του μελανώματος βασίζεται στην ιστολογική εξέταση δερματικής, συνήθως μελαγχρωματικής, βλάβης με ύποπτα χαρακτηριστικά. Δερματικές βλάβες θεωρούνται ύποπτες όταν πληρούν τα κριτήρια ABCDE: ασυμμετρία (Αsymmetry), ανώμαλα όρια (Βorders irregularity), ποικιλία χρωμάτων (Color variation), διάμετρος μεγαλύτερη από 6 χιλ. (Diameter) και αλλαγή στο χρώμα, μέγεθος ή σχήμα (Evolution). Εξέταση με ειδικό δερματοσκόπιο μπορεί να συνεισφέρει στην αξιολόγηση της βλάβης. Ο δερματολόγος είναι συνήθως ο πρώτος ειδικός ιατρός που επισκέπτεται για δερματικές βλάβες και είναι αυτός που έχει εμπειρία στην εξειδικευμένη δερματοσκόπηση. Η δερματοσκόπηση σπίλων είναι μία μη επεμβατική, ανώδυνη διαγνωστική μέθοδος, η οποία πραγματοποιείται με τη βοήθεια ενός ειδικού φακού, του δερματοσκοπίου χειρός. Με τη βοήθεια της δερματοσκόπησης, ο δερματολόγος αξιολογεί τη βλάβη σε μεγέθυνση και διακρίνει ειδικά χαρακτηριστικά που δεν είναι ορατά με το γυμνό οφθαλμό, κατατάσσοντάς την σε ύποπτη ή μη.
Συνεπώς, ο δερματολόγος είναι συνήθως αυτός που βάζει την ένδειξη για διαγνωστική βιοψία μιας ύποπτης βλάβης, η οποία στη συνέχεια πραγματοποιείται από τον ίδιο ή από χειρουργό. Όταν έχει τεθεί η διάγνωση του μελανώματος μετά από την ιστολογική εξέταση της βιοψίας, ο ασθενής παραπέμπεται συχνά για περαιτέρω αντιμετώπιση σε χειρουργό με εμπειρία στην χειρουργική του μελανώματος.
Ο δερματολόγος δεν παίζει μόνο σημαντικό ρόλο στη διάγνωση αλλά και στην παρακολούθηση ασθενών με μελάνωμα ή ατόμων αυξημένου κινδύνου για ανάπτυξη μελανώματος. Ιδιαίτερα τα άτομα με μεγάλο αριθμό σπίλων ή άλλων μελαγχρωματικών βλαβών οφείλονται από τον δερματολογικό έλεγχο με χαρτογράφηση αυτών των βλαβών. Η φωτογραφική χαρτογράφηση δέρματος διαφόρων περιοχών του σώματος είναι αξιόπιστη μέθοδος για την ανάδειξη νέων βλαβών και αναγνώριση αλλαγής προυπάρχοντων βλαβών.
Στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου λειτουργεί το Ιατρείο Σπίλων της Δερματολογικής Κλινικής κάθε Τετάρτη από τις 9.00 έως τις 13.00 ώρα (ραντεβού: 2810-542107, 542108).